Najprościej wygląda sytuacja gdy przedsiębiorca chce zatrudnić obywatela z państw Unii Europejskiej (UE) czy Konfederacji Szwajcarskiej (EOG), gdyż tu jedynym dokumentem weryfikującym jest paszport potwierdzający tożsamość i jego obywatelstwo. Należy pamiętać, że co do zasady obywatel UE/EOG powinien zarejestrować swój pobyt w Polsce jeśli trwa on dłużej niż 3 miesiące a niedopełnienie tego obowiązku obciąża tylko cudzoziemca nie pracodawcę.
Niestety zaczynają się schody kiedy przedsiębiorca zdecyduje się zatrudnić obywatela spoza UE/EOG. Na podstawie art. 2 i art. 3 ustawy o skutkach powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium RP (DU poz. 769) pracodawca ma obowiązek zażądać od cudzoziemca przed rozpoczęciem pracy okazania ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu w RP (ma on również obowiązek przechowywać kopię takiego dokumentu).
Dokumenty pobytowe legalizujące pobyt cudzoziemca spoza UE/EOG na terenie Polski to oprócz ważnego paszportu:
- Ważna wiza krajowa (D) lub wiza Schengen (C);
- Ważna decyzja o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub rezydenta długoterminowego UE;
- Stempel w paszporcie cudzoziemca potwierdzający złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub rezydenta długoterminowego UE;
- Stempel potwierdzający wjazd do krajów UE w ramach ruchu bezwizowego (możliwy tylko do 90 dni w ciągu każdego 180 dniowego okresu wliczając dzień wjazdu i wyjazdu);
- Ważna karta pobytu z dostępem do rynku pracy;
- Karta Polaka (ważna tylko z wizą legalizującą pobyt).
Trzeba jednak pamiętać, że sam dokument pobytowy nie wystarczy by legalnie zatrudnić cudzoziemca spoza UE/EOG. Dokumentami legalizującymi pracę cudzoziemca są:
- Składane w Powiatowych Urzędach Pracy drogą elektroniczną:
- wnioski w postaci Oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na podstawie którego mogą pracować tylko obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. Jest to procedura uproszczona uprawniająca do wykonywania pracy do 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
- wnioski o Zezwolenie na pracę sezonową (zezwolenia typu S). Praca sezonowa to praca wykonywana przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym, w sektorach: rolnictwo, ogrodnictwo, turystyka, w ramach działalności uznanych za sezonowe. Jeżeli zezwolenie to dotyczy obywatela innego kraju niż Armenia, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja lub Ukraina, Pracodawca do wniosku musi dołączyć informację dot. wyniku tzw. testu rynku pracy;
- ofertę pracy w celu uzyskania tzw. informacji starosty. Pracodawca chcący zatrudnić cudzoziemca na konkretnym stanowisku powinien w pierwszej kolejności sprawdzić czy w Powiatowym Urzędzie Pracy są zarejestrowani obywatele polscy lub cudzoziemcy, od których nie jest wymagane zezwolenie na pracę. Dopiero w chwili stwierdzenia braku kandydatów na stanowisko oferowane przez daną firmę, starosta wydaje opinię o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych podmiotu powierzającego wykonywanie pracy w oparciu o lokalny rynek pracy. Wówczas dany podmiot powinien szukać pracowników na zagranicznym rynku pracy.
- Składane w Urzędzie Wojewódzkim drogą elektroniczną w wyznaczonym przez organ czasie:
- zezwolenie na pracę (typ A, B, C, D, E),
- jednolite zezwolenie na pobyt i pracę
Opracowała: Magdalena Dumińska